Met hun prototype doen ze in 2022 mee aan de Solar Decathlon Europe in Wuppertal, Duitsland. Een duurzame ontwerpwedstrijd voor universiteiten over de hele wereld. Andy van den Dobbelsteen – hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft – is adviseur van het studententeam. De hoogleraar is een groot voorstander van renovatie vóór nieuwbouw.

Studententeam SUM – dat staat voor Symbiotic Urban Movement – transformeert verouderde portiekflats met een zogenaamde energiepositieve optopping. Deze biobased module creëert niet alleen twee nieuwe lagen met extra woningen, maar maakt de flat ook energieneutraal. De optopping werkt als een soort batterij voor het bestaande gebouw. Van den Dobbelsteen vergelijkt het met een omgekeerde parasiet: “Een parasiet zuigt zijn gastheer leeg. De optopping doet het tegenovergestelde. We plaatsen een nieuwe module bovenop de portiekwonng die het oude gebouw voedt met zonne-energie en regenwater.”

SUM voorziet de flat niet alleen van een optopping, ook het bestaande gebouw wordt gerenoveerd. De flat krijgt een nieuwe, goed geïsoleerde gevel waarin ook het leidingwerk voor de installaties wordt verwerkt. Verder is sociale cohesie een belangrijke pijler van het plan. SUM vormt de begane grond van de portiekwoning om tot een gemeenschappelijke ruimte met winkels, een restaurant en werkplaatsen. Deze ontmoetingsplaats geeft de buurt een sociale impuls.

Van den Dobbelsteen is een groot voorstander van renovatie vóór nieuwbouw: “In Nederland heerst het idee dat het beter is om de boel te slopen en te vervangen voor duurzame nieuwbouw. Van die gedachte moeten we af. Natuurlijk kun je superduurzaam nieuwbouwen. Maar denk eens aan de milieulast die je creëert door het slopen en de productie van nieuwe materialen?” Volgens Van den Dobbelsteen benaderen we dit soort vraagstukken op de oude financiële manier: “We kijken nu alleen naar de energiewinst die nieuwbouw naderhand oplevert. Maar ik geloof dat we moeten focussen op Total Cost of Ownership en de CO2-prijs. Op dit moment worden we nog niet gestraft voor de milieulast van nieuwbouw. Maar als we eerlijk kijken naar de CO2-uitstoot van sloop en nieuwbouw versus renoveren, dan is renoveren veel rendabeler.”

Bovendien zorgt het plan van SUM voor het behoud van een belangrijk woningtype in Nederland. Van den Dobbelsteen: “Portiekflatwoningen zijn betaalbaar en heel efficiënt ingericht. Een woningtype waar we in Nederland steeds meer behoefte aan hebben. Er worden nu voornamelijk eengezinswoningen van minstens 120 m2 gebouwd, maar voor veel mensen is dat niet te betalen. Een portiekflatwoning is ideaal voor starters of alleenstaanden. En omdat we met onze optopping ook nieuwe woningen creëren, dragen we bij aan de uitdaging om de komende tien jaar een miljoen nieuwe woningen te creëren.”

SUM werkt aan een prototype voor een portiekflat in Den Haag van woningcorporatie Steadion. Het idee is volgens Van den Dobbelsteen geschikt voor alle portiekflats: “We hebben nu een ontwerp gemaakt voor een portiekflat met een plat dak. Er zijn ook flats met een licht hellend dak, maar omdat ons ontwerp modulair is kunnen we dat makkelijk aanpassen.” De ambitie van SUM is dan ook om alle portiekflats in Nederland te transformeren. “Deze oplossing kan echt effect hebben”, vertelt Van den Dobbelsteen. “De uitdaging is nu om het te vermarkten. Daarvoor werken we samen met partners in de bouw, maar ook met ABN AMRO. Naast financiële steun helpt de bank ons om er een interessante businesscase van te maken voor woningcorporaties.”