Na een lange periode met een laag aantal faillissementen kwamen onlangs verschillende bekende retailers in de financiële problemen. BCC, Big Bazar, Score, Scotch & Soda en Shoeby zijn voorbeelden van winkelketens die door teruglopende vraag en toenemende kosten in de knel zijn gekomen. De malaise in de retail is slecht nieuws voor eigenaren van retailvastgoed.
Door de huidige economische omstandigheden kampen veel retailondernemers met grote uitdagingen. Door de coronasteunmaatregelen is het aantal faillissementen in de detailhandel lange tijd kunstmatig laag gehouden. De verplichte terugbetaling van de coronasteunmiddelen, de gestegen personeelskosten en de teruglopende vraag zullen ervoor zorgen dat meer retailers kopje onder gaan, wat de winkelleegstand zal doen oplopen.
Dat een groot aantal bekende retailers recent in de problemen is gekomen, kan een voorbode zijn voor een verder stijgend aantal faillissementen en een toename van leegstaande winkelpanden in de non-food retailsector. Vooralsnog zijn de problemen nauwelijks terug te zien in de landelijke cijfers. Het aantal faillissementen in de retail is sinds de coronapandemie door de steunmaatregelen en de tot voor kort goed draaiende economie bijzonder laag. Pas sinds eind 2022 is er weer sprake van een toename, maar het niveau ligt nog ruim onder dat van voor de pandemie.
Ook de leegstand loopt nog niet verder op. In 2019 en 2020 was nog sprake van een geleidelijke stijging. Sindsdien liep de leegstand terug, onder andere doordat niet-renderend aanbod via transformaties uit de retailmarkt werd genomen. Met name in winkelcentra met 100 tot 400 winkels staan relatief veel winkels leeg.
Afname aantal fysieke winkels
Al decennia lang daalt het aantal fysieke winkels in veel retailbranches. Die trend zet door: in januari 2020 waren er nog meer dan 68.000 retailpanden in de categorie non-food, aan het einde van de pandemie in januari 2022 was dit gedaald naar 65.000. Maar ook sinds het einde van de pandemie daalt het aantal non-food retailpanden: in augustus 2023 waren er nog 63.000.
De verplichte sluitingen tijdens de coronapandemie en de uitbraak van de oorlog in Oekraïne met de hoge inflatie als gevolg, hebben de uitdagingen voor retailers vergroot. Zo zien we dat het aantal winkels in de meeste branches gedurende de pandemie en daarna is gekrompen, zoals winkels in elektronica, telecom, foto/film, witgoed, computer en antiek (kwadrant linksonder). Toch zijn er ook branches waar juist groei van het aantal winkels te zien is gedurende de pandemie en daarna (rechtsboven). Zo is het aantal winkels in tweedehands kleding, in badkamers en in keukens in beide periodes gestegen.
Aan de andere kant zijn er retailbranches die in de coronaperiode opbloeiden en in de afgelopen anderhalf jaar in aantal winkels weer terugliepen. Winkels in speelgoed en wooninrichting zijn daar voorbeelden van. In het kwadrant rechtsonder staan de retailbranches die in aantal winkels terugliepen tijdens de coronapandemie en juist de afgelopen anderhalf jaar in aantal groeiden. Winkels in tuinmeubelen, feestartikelen en modeaccessoires zijn hiervan sprekende voorbeelden.
Dynamiek retailvastgoed biedt ook kansen
Bij langdurige leegstand is een alternatieve functie voor het vastgoed eventueel interessant: verhuur aan ondernemers uit andere sectoren of zelfs een transformatie naar woningen. In 2018 en 2019 was er volgens het CBS kortstondig sprake van een toename in het aantal woningen dat via transformatie uit onder andere retailvastgoed aan de woningvoorraad werd toegevoegd (circa 12.000 per jaar). Sindsdien ligt het aantal stabiel tussen 10.000 en 11.000 naar woningen getransformeerde panden per jaar. Momenteel staan ruim 6.900 winkelpanden langdurig leeg. De woningmarkt lijkt weer iets aan te trekken, waardoor transformatie financieel ook weer eerder tot de mogelijkheden behoort. Er is nog altijd een grote behoefte aan betaalbare koopwoningen en de huurmarkt is zeer krap, waardoor het langetermijnperspectief voor transformatie naar woningen gunstig is. Indien ook de rente in stabieler vaarwater terechtkomt, zal het perspectief voor transformatie aanzienlijk verbeteren.
Bron: ABN AMRO
