De energieprijzen zijn in een jaar tijd vijf keer zo hoog geworden. Niemand weet wat de toekomst brengt, maar de kans dat de prijzen op korte termijn flink dalen is niet groot. Het gevolg is dat energie een belangrijker onderdeel wordt van je kosten. Om dit zo goed mogelijk te kunnen sturen, is het goed te weten hoe het zover heeft kunnen komen, wat het effect hiervan is op de energietransitie en waar je als zakelijke afnemer rekening mee moet houden.

Jarenlang schommelden de gasprijzen tussen de 17 en 22 euro per megawattuur. In april vorig jaar stegen de prijzen naar 30 euro en wisten we niet wat ons overkwam. Begin mei 2022 liggen de prijzen rond de 75 euro. Welke ontwikkelingen spelen daarbij allemaal een rol?

De natuur laat zich niet sturen

De afgelopen jaren heeft de overheid behoorlijk geïnvesteerd om het aandeel duurzame bronnen in de elektriciteitsproductie te verhogen. Een issue dat hierbij een grote rol speelt, is dat de natuur zich niet laat sturen. Als de wind plotseling gaat liggen of een wolk voor de zon schuift, moeten conventionele centrales ongepland bijspringen (of juist afgeschakeld worden).
De voorkeur gaat hierbij uit naar de gascentrales, omdat die sneller aan- of uitgezet kunnen worden dan kolencentrales. Daarbij wordt de kolenprijs steeds hoger door de stijgende CO₂-prijs (het emissierechtensysteem dat hierachter zit, wordt deels door de EU gereguleerd; de EU wil met hogere CO₂-prijzen de energietransitie bevorderen).

Zolang er nog geen manier is gevonden om elektriciteit grootschalig met bijvoorbeeld batterijen op te slaan, zal de inzet van conventionele centrales nodig zijn. Bovenstaande heeft als gevolg dat wanneer de EU van het Russisch gas af wil, dit gas – gelet op de grote hoeveelheid die per jaar wordt geïmporteerd – vooralsnog vervangen moet worden. Hiervoor zijn, in het onlangs door de Europese Commissie gepresenteerde plan ‘REPowerEU’, LNG (vloeibaar gas) en kolen aangewezen. Twee opties die de duurzaamheidsplannen van de EU niet ten goede komen. Dat zit zo.

Kolen

LNG, veelal schaliegas uit de VS dat koud vervoerd moet worden, is op zichzelf veel vervuilender dan Russisch gas dat via leidingen wordt getransporteerd. Om nog maar niet over de hoge transportkosten te spreken. Daarbij is de hoeveelheid LNG die beschikbaar is niet toereikend om het Russische gas te vervangen. Je ontkomt dus niet aan de inzet van kolen. Kolen zijn echter ook vervuilender dan gas en de prijzen zijn – mede door de boycot op Russische kolen – enorm gestegen. De kolenprijzen stijgen in de toekomst sowieso omdat de CO₂-prijs door regulering ook alleen maar stijgt.

Als Poetin de gaskraan volledig dichtdraait, ontstaat er in Europa een tekort aan gas dat niet direct aangevuld kan worden. Daardoor kunnen de prijzen behoorlijk stijgen. Let wel, Poetin raakt hiermee ook zijn eigen portemonnee, aangezien gas zijn grootste inkomstenbron is. Mocht de oorlog in Oekraïne daarentegen ten einde komen, dan kunnen de energieprijzen omlaag gaan.
De kans op een flinke prijsdaling is echter niet groot. Daarvoor zijn de banden met Rusland voor de komende jaren te veel verstoord en dat heeft een negatieve invloed op de handel met dat land.

Hogere onbalanskosten

De vraag en het aanbod op het elektriciteitsnet in Nederland moeten altijd ‘in balans’ zijn. Door de onvoorspelbaarheid van de opwek van zonne- en windenergie (wat er wel en niet aan elektriciteit op het net komt), zijn de netbeheerders steeds meer tijd kwijt aan het balanceren van het net. De hieraan verbonden kosten, onbalanskosten genoemd, zijn al flink gestegen en stijgen waarschijnlijk
alleen maar meer zolang de verduurzaming doorzet en er geen manier is gevonden om energie op te slaan. Deze kosten staan los van de energieprijzen en worden deels doorbelast aan afnemers.

Minder afhankelijk

Het ziet er dus naar uit dat de energiekosten de komende jaren een steeds belangrijker onderdeel van de totale kosten gaan uitmaken. De wens om minder afhankelijk te worden van de energieprijzen wordt dan ook steeds sterker. Helaas kun je dit niet zomaar realiseren. En wellicht dat je jouw organisatie ook duurzamer wilt maken omwille van het imago of vanwege groeidoelstellingen. Wat het doel van de verduurzaming ook is, door deze goed te omschrijven weet je beter waar te beginnen en welke stappen te ondernemen.

Als energieregisseur denkt MAIN Energie graag mee met organisaties die hun energiekosten goed willen bewaken. Download daarom meteen de speciale whitepaper over dit onderwerp.

Bron: MAIN Energie