Bron: Savills

Ons gebouwde erfgoed behoort tot de wereldtop. Van grachtenpanden tot kerken en van kastelen tot fabrieken. In al deze historische panden wordt niet alleen gewoond, maar ook gewerkt. De uitstraling en sfeer van een historisch pand maken dit vaak tot een aantrekkelijke werkplek. Om de karakteristieke eigenschappen van deze panden te behouden, is een uitzonderingspositie voor monumenten opgenomen in de label C-verplichting voor kantoren. Het gaat echter om zoveel panden dat een generieke uitzondering ongewenst is. De toekomstbestendigheid van dit deel van de kantorenvoorraad komt daarmee in het geding.

RUIM 3 MILJOEN VIERKANTE METER KANTOORRUIMTE BUITEN BEELD

Over hoeveel gebouwen hebben we het? Ruim 12% van de kantoren hoeft niet te voldoen aan het verplichte energielabel C. Dit gaat om kantoren met een gemeentelijke, provinciale of Rijksmonumentale status, met label D en lager. Maar liefst 3,2 miljoen m² kantoorruimte is daarmee uitgezonderd van de verplichting. Van deze panden is twee derde een Rijksmonument, één derde een gemeentelijk monument en een handvol provinciale monumenten. In totaal gaat het om evenveel panden als de gecombineerde kantorenvoorraad van Rotterdam, Den Haag en Eindhoven.

GROTE STEDEN BLIJVEN ACHTER IN ENERGIETRANSITIE

Voornamelijk in steden met historische kernen betekent de uitzondering dat verduurzaming van de kantorenvoorraad achterblijft. Zo is het aandeel monumenten in Middelburg (34%), Haarlem (33%) en Maastricht (30%) bijzonder hoog. Maar ook in grotere steden als Amsterdam en Utrecht zijn respectievelijk een kwart tot bijna een vijfde van de kantoren uitgezonderd van de label C verplichting. Dit erfgoed bepaalt mede de aantrekkelijkheid van deze steden als plaatsen om te werken, wonen en recreëren. Des te belangrijker dat deze panden duurzaam in gebruik blijven de komende decennia.

RUIMTE VOOR INVESTERINGEN IN AANTREKKELIJK VASTGOED

Een volledige uitzondering van monumenten voor energielabel C is té zwart-wit, naar mijn mening. Specifieke maatregelen zijn in veel gevallen juist goed mogelijk. Aanpassing met oog voor de karakteristieke eigenschappen van deze panden is de sleutel. Het toekomstbestendig maken van monumentaal vastgoed is niet alleen noodzakelijk voor de energietransitie, maar ook voor lagere stookkosten en het creëren van een gezond binnenklimaat. Zeker in kantoren is het binnenklimaat cruciaal voor gezondere werknemers en een hogere productiviteit.

De hogere huurprijs en de sterke vraag naar monumentaal vastgoed rechtvaardigt investeringen in duurzaamheid. De gerealiseerde huren in monumentale kantoren liggen in het afgelopen decennia consequent boven de rest van de markt, deels veroorzaakt door de ligging en deels door de uitstraling. In 2022 is het verschil in jaarhuur per m² zelfs opgelopen tot € 58 (Rijksmonumenten) en € 63 (Gemeentelijke monumenten) boven reguliere kantoren. Dit prijsverschil biedt ruimte om de investeringen op de huurders af te wentelen door deze te verdisconteren in de huur. De vaak uitstekende, centrale locatie van monumentale kantoorpanden garandeert bovendien de toekomstige verhuurbaarheid, ook bij hogere prijsniveaus. Goede mobiliteit en ruime voorzieningen zijn namelijk cruciale factoren in het succes van een kantoor.

DOORPAKKEN MET OOG VOOR KARAKTER

In het kader van steeds striktere (Europese en landelijke) regelgeving en het grote energiebesparingspotentieel zijn verdergaande eisen voor monumenten noodzakelijk. Generieke verplichtingen zijn daar echter niet geschikt voor. Met specifiek op monumenten gerichte, landelijke normen kan dit deel van de kantorenvoorraad klaargemaakt worden voor de toekomst. In deze normen moet de balans worden gezocht tussen het verbeteren van de energieprestaties en het behouden van monumentale elementen. Juist kantoren met een bewezen historische en culturele waarde, onderstreept door hun monumentstatus, zijn het waard om duurzaam te behouden voor volgende generaties.